EEN BEWUST ONJUISTE BESLISSING IN 1980?
2025-05-25, door: George Sieverding
Juni 1980. Haarlem.
De Haarlemse Zwemvereniging Njord'59 staat in de startblokken om het seizoen te beginnen.
Op het programma van een bijzondere drukke periode met onder andere: het verdedigen van een aantal Open Water Titels, de Olympische Selectiewedstrijden, de Kring- en Nationale Zwemkampioenschappen en het realiseren van de promotie naar de hoogste competitie van het vrouwen waterpolo.
De start van het Open Water Seizoen, met titelverdedigsters vrije slag Monique Wildschut (1977-1978 en 1979) en schoolslag Ria Willemse (1977 en 1979)en de Olympische Selectiewedstrijden vallen gelijktijdig. Een keuze maken? Neen, dubbelen! Het winnen van een Selectiewedstrijd zou voldoende moeten zijn om half juli 1980 naar de spelen in Moskou te mogen afreizen.
De Open Water wedstrijd bleek eenvoudig. De autorit naar Rotterdam West eveneens. Op de 100 meter schoolslag moest het gebeuren. De 15-jarige Ria Willemse, bijna onverslaanbaar in rechtstreekse duels, tegen de Nederlandse Recordhoudster en favoriete Maritzka van der Linden. Het leverde Willemse een overwinning op met 1.14.79 tegen 1.14.81. Genoeg voor de spelen. Individueel een vraagteken doch via de 4*100 wisselslag een zekere deelname.
De Olympische Selectiewedstrijden leverden niet het gewenste resultaat. Slechts 3 sporters, Jolanda de Rover, Kees Vervoorn en Fred Eefting voldeden individueel aan de limiettijden. Geen reden tot zorg. Via de estafette teams zou de Nederlandse equipe wel in omvang toenemen. Deze veronderstelling bleek te kloppen. Van 3 sporters naar 12 met maar liefst 10 debutanten. Toch verbijstering. Uiteraard de vrouwen ploeg 4*100 vrij doch geen 4*100 wissel.
Onbegrip. Teleurstelling. Ingehouden woede. De reden? Al snel volgden de reacties. "Als van der Linden had gewonnen zou de wisselslag ploeg worden aangewezen". "Als Willemse gekozen zou hebben voor het zwembad zwemmen zou er geen spoortje van twijfel zijn geweest". "Als ondergetekende het Open Water niet zo zou promoten" etc. etc..
Begin juli vertrok de ploeg richting Moskou, uiteraard zonder Willemse. Spelen die door maar liefst 40 landen geboycot zouden worden waaronder de Verenigde Staten. In de zwaar gedevalueerde Spelen scoorde de Nederlandse afvaardiging slechts 3 medailles (1* zilver en 2* brons) waarvan het zwemmen één bronzen voor haar rekening zou nemen met de 4*100 vrij. Ook tijdens de Spelen bleef de discussie voortgaan.
De zwemkroniek meldde dat de 4*100 wissel ploeg vrijwel zeker de finale zou hebben bereikt. De finale plaatsen 5 tot en met 8 werden bereikt met 4.19.05 - 4.22.38. Voor Nederland aanwezig: 2 rugslagzwemsters waarvan één de finale wist te bereiken, een top vlinderslag zwemsters en maar liefst 4 vrouwen in het 4*100 vrije slag team dat beslag wist te leggen op brons. Dat wakkerde de discussie wederom aan over de werkelijke reden.
Alom werd aangenomen dat Willemse de prijs moest betalen voor de gedachten over trainen en wedstrijden binnen het Haarlemse team. Vrijwel iedereen zwom wedstrijden binnen en buiten. Het merendeel was eveneens speler of speelster van een waterpolo team. In de lijn van de legendarische zwemteams van Jan Stender met De Robben en Wil Bunschoten met Naarden, bedreef Njord'59 sport op topsport niveau waarmee de KNZB niet gelukkig was.
Zowel Wildschut als Willemse legden ook in 1980 opnieuw beslag op de Zwemkroniek Bekers. Wildschut zou er 5 op een rij winnen. Willemse in een periode van 3 decennia maar liefst 11. Wildschut stapte vervolgens over naar de professionals, in die jaren nog altijd min of meer "verboden terrein" voor de Nederlandse zwemmers. Daar behaalde zij nog 6 wereldtitels. Willemse heeft nog een paar pogingen gedaan om de Spelen te behalen doch dat is helaas iedere keer mislukt. De teleurstelling over Moskou is altijd gebleven.
Tegenwoordig zien wij bij het schaatsen de ploeg van Jillert Anema, Team Albert Heijn Zaanlander, de toppers "rustig" tijdens Kampioenschappen of Selectiewedstrijden "even 's avonds" nog starten op een marathon. Gezien de enorme successen op zowel de baan als buiten met grote namen als Irene Schouten, Jorrit Bergsma en Marijke Groenewoud, lijkt het genoemde dubbelen (2e alinea) allesbehalve schadelijk.
Wat te denken van MvdP en Puck Pieterse die van hun ploegen toestemming hebben om zelf keuzes te maken. Ook voor hen lijken al die ogenschijnlijk vreemde en tegenstrijdige keuzes eveneens allesbehalve schadelijk.
De huidige leiding van het topzwemmen binnen de KNZB zal vrijwel zeker de bestaande uitgangspunten voortzetten. Ze hoeven zich ook geen zorgen meer te maken over toppers die willen dubbelen. Het beleid heeft in nauwelijks 2 decennia ertoe geleid dat er geen Open Water specialisten meer zijn. Ook is het intensieve en langdurig trainen "in de ban" gedaan. Zware zwemonderdelen: niet meer aan beginnen. Meerdere onderdelen op één dag van een belangrijk toernooi: onbespreekbaar. Estafette deelnemers: liefst niet inzetbaar in de series.
Het is denkbaar dat op de volgende Spelen de medaillescore de vergelijking met Moskou kan doorstaan en dan zijn wij weer terug bij af. Met één groot verschil: alle betrokkenen van toen deden het uit liefde voor de sport en veelal zonder enige vergoeding. De huidige generatie bestuurders en bondstrainers krijgt goed betaald, maar de prestaties worden er niet beter op. Zo komen we toch uit op de stelling: men oogst wat men zaait."