TRAINEN IS MEER DAN ALLEEN BANEN ZWEMMEN (DEEL 3: PLANNING EN PERIODISEREN)

2023-10-27, door: George Sieverding

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column

"Tijdens het observeren en analyseren van honderden sporters en tientallen verenigingen was het zeer opvallend dat een duidelijke periodisering niet waarneembaar bleek. Ook tijdens de vele gesprekken met collega trainers / coaches bleek dit gemis aan kennis.
Om hierin enige duidelijkheid te verschaffen zal deel 3 volledig over de periodisering gaan van individuele sporters." Zo werd deel 2 beëindigd.

Deel 3 zal een overzicht geven van de planning en het periodiseren. Daarbij wordt uitgegaan van de individuele sporter die naar een doel werkt. Jan Olbrecht verwoordt in zijn boek "Plannen, Periodiseren, Trainen, Bijsturen en Winnen" op duidelijke wijze zijn ideeën over planning en periodisering. Het niveau van de sporter is hierbij niet doorslaggevend doch wel richtlijn gevend.

In dit derde deel wordt kort, maar hopelijk duidelijk, uitgelegd wat Plannen en Periodiseren inhoudt. Niet moeilijk maar onvoorstelbaar moeilijk en uitermate arbeidsintensief.

Planning

Het begeleidingsteam, meestal onder leiding van een ervaren trainer / coach, behoort een plan te maken dat is gebaseerd op gekozen doelen met duidelijke toetsingscriteria en toetsingsmomenten en afhankelijk van:
1.leefijd (zie deel 2: kalender- biologische- en mentale leeftijd)*
2.technisch niveau
3.fysiek niveau
*de onder 1 genoemde leeftijden gelden vooral bij (zeer) jeugdige sporters zoals turnsters en zwemsters.
Een zichzelf respecterende organisatie zorgt voor een adequate medische begeleiding, terwijl de mentale begeleiding ook een steeds belangrijkere rol gaat spelen.

1.Meerjarenplan

Bij het opstellen van een individueel meerjarenplan dient rekening te worden gehouden met een veelzijdige aanpak dat wil zeggen: meer dan sport specifiek. Mijns inziens dient dit één van de belangrijkste uitgangspunten te zijn in een verantwoorde en aantrekkelijke opzet, met als mogelijke bijkomstigheid het voorkomen van overbelastingverschijnselen. Olbrecht geeft aan te werken met een drietal fases in een meerjarenplan:
1.basistrainingen
2.opbouwtrainingen
3.topsporttrainingen
en geeft hierbij een zeer uitgebreide toelichting.
Hierbij rekening houdend met school- en / of beroepsactiviteiten, waaraan mijns inziens het belangrijkste, indien van toepassing, een gezinssituatie moet worden toegevoegd.

2.Jaarplan

Uiteraard wordt bij het opstellen van een jaarplan het meerjarenplan als uitgangspunt genomen. In het jaarplan krijgen de navolgende punten specifieke aandacht:
1.wedstrijdschema (test- en piekwedstrijden)
2.trainingsbelasting
3.toetsing
Het evalueren van de ontwikkelingen, vastgelegd in een protocol (zie punt 3), neemt een belangrijke zo niet doorslaggevende plaats in.

3.Macrocyclus of cycli

Afhankelijk van de gekozen doelen worden er één of meerdere macrocycli in het jaarplan opgenomen. In de periodisering wordt dan gesproken over:
1.voorbereidingsfase
2.wedstrijdperiode
3.rust- en herstel
De feedback uit de bovengenoemde evaluaties is belangrijk voor een optimale opzet van het begrip macrocyclus. Vastleggen en interpreteren van de evaluaties zijn richtinggevend.

4.Mesocyclus

Het gelijktijdig oefenen / trainen van de voorwaarden, zeker in de situatie van een triatleet, is vrijwel onmogelijk vandaar het opsplitsen van de macrocyclus in meerdere kleine periodes, mesocycli genoemd, die meestal een tijdsduur van 3 tot 6 weken omvatten. Iedere mesocyclus bestaat uit:
1.specifieke periode
2.relatieve rustfase
De inhoud van de trainingen wordt bepaald door het moment van de mesocyclus in het jaarplan. Naarmate de wedstrijdperiode nadert wordt er gewerkt aan een maximale verhoging van het WV (weerstand vermogen) voor de sprinters en (UV (uithouding vermogen) voor de stayers.
Attentie: Olbrecht accentueert een zeer belangrijk detail: "tijdens de belastingsfase in deze mesocyclus, waar het accent dus ligt op de wedstrijdspecifieke verbetering van het vermogen, zullen we een hoge trainingsintensiteit moeten compenseren met een vermindering van het trainingsvolume".

5.Microcyclus

Een microcyclus valt het best samen te vatten als een weekplan. In weekplannen dient voldoende ruimte te worden gecreëerd voor de zogenaamde supercompensatie. Supercompensatie is de verbetering van het niveau gebaseerd op een juiste verhouding arbeid : rust. Een onjuiste verhouding, vooral met te weinig rust zal kunnen leiden tot overtrainingsverschijnselen. Accenten:
1.techniekvormen
2.explosieve vormen
3.regenaratietraining
Om te komen tot een optimaal rendement van de techniekvormen dienen deze zoveel mogelijk in uitgeruste toestand te worden uitgevoerd. Hetzelfde geldt voor de explosieve vormen. Opdrachten met een specifiek anaërobe inhoud dient goed gedoseerd te worden afgewisseld met voldoende extensieve trainingsvormen.

6.Training

Iedere training staat uiteraard in het teken van de opbouw naar de absolute vorm. Deze training (en) moet (en) passen in de grote lijnen van de hierboven genoemde periodisering. Over de W-U, Warming Up, wordt later teruggekomen doch deze is van fundamenteel belang voor een goede trainingssessie.
Afhankelijk van het aantal kernopdrachten per trainingseenheid, meestal maximaal twee, dient ook voldoende ruimte voor de recuperatie, vooral de lokale spierrecuperatie, te worden ingebouwd. Herhaling van de oefenvorm met een lichtere belasting, gekoppeld aan voldoende variatie van de bewegingsvormen leiden tot het beste resultaat.
Met enige regelmaat de sporter polsen over het gevoel van de trainingseenheid kan nuttige informatie opleveren.

Hierbij de afsluiting van een eerste globale opzet van plannen en periodiseren (wordt vervolgd: deel 4 techniek trainen).

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column