GeorgeSports - In ’t riet

1970. Stavoren – Medemblik. Hemelsbreed 22 kilometer. Zwemmen van Friesland naar Noord-Holland. De eerste echte Nederlandse zwemmarathon. Westerstorm, Beaufort 8, lage temperaturen en slagregens, vormen een luguber decor. Als notendoppen dansen piepkleine volgboten op het kolkende meer. Het IJsselmeer dat juist op deze dag gelijkenis vertoont met de eens zo beruchte Zuiderzee. Korte, hoge, aflandige golven, met forse schuimkoppen, onttrekken de op leven en dood strijdende zwemmers aan het zicht. Tienduizenden kleumende toeschouwers turen over het kolkende water. Ouders, gezin- en familieleden, vrienden, kennissen en supporters wachten gespannen op de afloop.

De visafslag in Stavoren eerder. Een drukte van belang. Ondanks de duisternis, het vroege tijdstip en de extreme omstandigheden, zijn zwemmers, coaches, juryleden, bootsmannen, volop in de weer. Deelnemers worden ingevet. Juryleden laten zich gelden. Mededeling na mededeling volgt. Niemand luistert. Iedereen in gedachten verzonken. Een negental matadors staat gereed. De eerste IJsselmeer zwemmarathon staat op punt van beginnen. Een enkele vroege dorpsbewoner verklaart zwemmers en organisatie voor gek. Zwemmen naar de overkant: onmogelijk!

Onmogelijk, niet dus. In 1910 bedwingt Piet Ooms de Zuiderzee. In 1928 en 1930 herhalen Corrie Leibrand en Centa Brouwer deze prestatie. Route: Stavoren – Enkhuizen. In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog, slagen wederom drie fanatiekelingen waaronder de Haarlemse geweldenaar Jan van Hemsbergen. Eind jaren zestig zwemt Hagenaar Jan van Scheijndel Stavoren – Medemblik. Zijn Haagse vereniging DES neemt het initiatief en in 1970 is de eerste wedstrijd een feit. Dus niet onmogelijk!

Anke van der Veeken, enige dame met Van Scheijndel als trainer / coach. Clubgenoten en ervaren specialisten Jan Visser en Joop Menke. Arie Geyssel en Gert Udo, eveneens clubgenoten. Zaanse stylist Guus Ruygrok. Zaankanter Wim de Boer. Hans Arendsen en Hans Prins completeren het deelnemersveld. De eerste editie gaat de boeken in als de meest heroïsche open water prestatie in de Nederlandse zwemgeschiedenis. Over deze tocht der giganten wordt nog menigmaal gesproken in “Het Zwarte Woifke”, het café dat precies op de finish ligt.

De Grote Beer, gids- en juryboot, neemt de kop. Piepkleine bootjes volgen. Zwemmers gaan te water op zoek naar de symbolische startlijn. De haven verlaten: onmogelijk. Terug op de boot, de haven uit. Ergens klinkt een signaal. De aanval op de inktzwarte verte begint. Coaches en begeleiding zoeken hun zwemmers. De lichten van de Grote Beer bepalen de route. De eerste signalen van zeeziekte bij zowel deelnemers als coaches snel merkbaar. Vrijwel niemand houdt iets binnen. De sporter overleeft op droog bruin brood.

Het wordt licht. Voorbij het baken halfweg. Af en toe komt de kerktoren van Medemblik in beeld. “Medemblik in zicht” wordt geschreeuwd naar de voort ploeterende zwemmers. Medemblik wel in zicht, doch nooit dichterbij. Uren verstrijken. De Boer verdwijnt onderwater. Nagedoken door zijn coach overleeft hij. Ruygrok zwemt schoolslag meer onder dan boven. De één na de ander staakt de strijd. Visser stormt voort, opgejaagd door Prins. Voor de haven begint Visser rondjes te zwemmen. Prins “vliegt” voorbij en wint in 7.02.03. Op één minuut volgt Visser en op dertig minuten Arendsen.

De omstandigheden verschillen van jaar tot jaar. Daarmee ook de aantallen deelnemers en hun eindtijden. Anno 2010 komt de barrière van 4 uur in beeld. Anno 2010 is de IJsselmeer zwemmarathon een klassieker. Anno 2010: trots dat ik er in 1970 als trainer / coach van Prins bij aanwezig kon zijn.