VROUWENVOETBAL: "NIET OM AAN TE GLUREN" (DEEL 1)

2024-03-08, door: George Sieverding

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column

Op woensdag 28 februari 2024 werd het Nederlands vrouwenelftal door Duitsland uitgeschakeld voor deelname aan de Spelen van Parijs 2024. Na de kansloze nederlaag eerder tegen Spanje in de halve finales van de Nations League, met 3 - 0, was het tegen Duitsland de laatste kans op plaatsing voor de Oranje leeuwinnen.
Vrouwenvoetbal" "niet om aan te gluren" aldus voetbal kenner Johan Derksen. Iedereen heeft recht op een eigen mening, maar is het echt niet om aan te zien?
Eerst een terugblik in de rijke geschiedenis van het voetbal (deel 1). Vervolgens deel 2 dat geheel gaat over het niveau van het huidige vrouwen voetbal. Daarna volgt deel 3 met de grote verschillen tussen het mannen- en het vrouwenvoetbal. Het laatste deel zal de toekomst van de vrouwen sport in het algemeen en die van het voetballen in het bijzonder behandelen. Het is niet zeker dat alle delen achtereen verschijnen vanwege de vele ontwikkelingen in de sport, de grote internationale toernooien, met als klapstuk de Olympische Spelen van Parijs 2024.

Inleiding: aanloop en geschiedenis van het voetbal

De bakermat van vrijwel alle sporten en van het voetbal in het bijzonder is Engeland.
Reeds in de middeleeuwen werd een soort voetbal gepeeld. In de zestiende eeuw speelden Britse scholen onderling wedstrijden. Dat vroeg om een aantal basis regels. In 1848 werden de zogenaamde Cambridge rules vastgesteld.
In 1863 werden deze officieel met de oprichting van de FA (Football Association). Het duurde tot 1888 voordat de eerste competitie, zoals wij die nu kennen, de Football League tot stand kwam. Ondertussen
had in 1870 in Londen de eerste interland plaats gevonden. Engeland versloeg Schotland met 4 - 2.

Als in Nederland wordt gesproken en / of geschreven over de sport in het algemeen en het voetbal in het bijzonder dan ontkomt men niet aan de persoon van Pim Mulier (1865 - 1954). Deze veelzijdige man (naast "topsporter", journalist, schrijver en oprichter van), woonachtig in Haarlem, richtte in 1879 ( vermoedelijke datum 15 september)* de Haarlemse Football Club, HFC (in 1959 koninklijke HFC) op. In 1884 volgde de eerste Nederlandse tennisclub, wederom in Haarlem*. In 1889 volgde de oprichting van de Nederlandse Voetbal- en Atletiekbond. Ook was Mulier mede oprichter van het NOC (Nederlands Olympisch Comité) in 1912. In 1890 reed hij langs 11 Friese steden met als gevolg in 1909 de eerste officiële Elfstedentocht. Naast alle activiteiten was hij voorzitter van een reeks organisaties en actief in binnen- en buitenland. In Haarlem is het bekende honkbalstadion naar Pim Mulier vernoemd.

Het behoeft geen nadere uitleg na bovenstaande informatie. Haarlem was aanvankelijk de landelijke spil waarom de sport draaide met Pim Mulier als middelpunt. Naast de Koninklijke HFC, ontstonden snel de
Haarlemse Football Club Haarlem (01-10-1889 - I 2009 wegens een faillissement)*, HFC EDO (01-03-1897) "Eendracht Doet Overwinnen" in de volksmond "Elf Domme Olifanten".
*Net zo min als je ontkomt aan de naam van Pim Mulier, ontkom je aan de naam Jaap Eden (1873 - 1925). Deze veelzijdige sporter speelde in 1890 in HFC Haarlem. Daarna ging echter zijn belangstelling uit naar de individuele sporten, me name het schaatsen en wielrennen. In 1893 - 1895 en 1896 werd Eden wereldkampioen allround schaatsen. In diezelfde periode legde hij beslag op de wereldtitels 10 km (1894) en sprint (1895) en als professional op het wereldrecord 1km. met staande start (1896) bij het wielrennen. In Amsterdam is de eerste Nederlandse kunstijsbaan naar Eden vernoemd.

In deze Haarlemse straat op 13 zwart, gelegen in de wijk het Kleverpark, bracht ik mijn kinderjaren door. Ons huis stond recht tegenover de ingang van de ambachtsschool, nu LTS, en vlak daarnaast de ingang van de HTS. In de gangen en de fietsenstallingen konden wij naar hartenlust spelen en vooral rolschaatsen. Op het plein voor de ambachtsschool voetbalden wij dagelijks en om de hoek stond regelmatig kastie op het programma. Kastie een vereenvoudigde vorm van honkbal. Dat was uiteraard onmogelijk. Twee jongens uit de straat (Boudewijn en Robbert Maat) zouden later zeer bekende honkballers worden van de befaamde Haarlem Nicols en het Nederlands honkbalteam. Toch werd de meeste tijd besteed aan voetballen. Heel vaak speelde één meisje mee.

Zij vond het "stom" dat meisjes niet mochten voetballen. In de jaren vijftig bestond er nog geen georganiseerd vrouwenvoetbal. Hier en daar, zie de geschiedenis van het vrouwenvoetbal, waren er wat vrouwen teams actief doch de KNVB wees ieder verzoek om aangesloten en georganiseerd te worden consequent af. Toen Spee ouder werd zocht zij haar heil in het softbal. Zij groeide uit tot een absolute softbal ster en heeft, na afloop van haar carrière, een interessant boek over softbal geschreven.

Inleiding: de geschiedenis van het vrouwenvoetbal

Al in 1892 werd de eerste vrouwen wedstrijd gepeeld in het Schotse Glasgow. Het duurde tot 1920 voordat de eerste internationale wedstrijd werd georganiseerd tegen een team uit Parijs. In 1921 verbood de Football Association (FA) de clubs om hun velden ter beschikking te stellen voor het vrouwen voetbal, met als reden: vrouwenvoetbal is onsmakelijk.
Engeland werd in 1966 wereldkampioen bij de mannen. De populariteit steeg naar ongekende hoogten. Hetzelfde gold voor de vrouwen. Uiteindelijk werd in 1969 de Women' s Football Association opgericht. Na een halve eeuw werd het verbod uit 1921 opgeheven.
De Europese voetbalbond (UEFA) nam in 1971 de regie van het vrouwenvoetbal in handen.
Het eerste profteam was het Amerikaanse. Uiteraard zijn er nog altijd grote verschillen in transferbedragen en salarissen tussen vrouwen en mannen.

De eerste landelijke competitie was in China.
Eerste EK 1984
Eerste WK 1991
Eerste OS 1996

In 1896 hielden de Engelsen een peiling of er in Nederland belangstelling zou bestaan voor het vrouwenvoetbal. Het Rotterdamse Sparta reageert positief maar de NVB grijpt in. De NVB (het predicaat Koninklijk was nog niet verstrekt aan de Nederlandse Voetbal Bond) zag niets in vrouwenvoetbal.
"Vrouwen horen echtgenote, moeder of geliefde van voetbalspelers te zijn".
Toch volgde in 1920 in Amsterdam de oprichting van de "Wittebrug", gevolgd door verenigingen in Rotterdam (7 clubs), Haarlem, Roermond en Arnhem.
In de jaren dertig neemt het aantal clubs snel toe wat leidde tot de oprichting van de Rotterdamse- Haagse- en Amsterdamse Dames Voetbalbond, gevolgd door Nederlandse Dames Voetbalbond.
In die periode neemt ook de weerzin tegen vrouwenvoetbal toe. In 1934 meldt de KNVB (in 1929 het predicaat Koninklijk verkregen) "dat maatregelen tegen het damesvoetbal reeds in overweging zijn".
Nog geen jaar later verbieden de burgemeester en vervolgens de gemeenteraad van Overschie na "klachten" (blote vrouwenknieën op zondag) vrouwenvoetbal.
Het gemeentebestuur van Amsterdam ruikt zijn kans en vraagt aan de KNVB "welke maatregelen genomen kunnen worden om vrouwenvoetbal tegen te gaan". In de bestuursvergadering van 17 december 1936 volgt het besluit, zoals in Engeland en Frankrijk, de aangesloten
'vereenigingen te verbieden haar terreinen voor damesvoetbal beschikbaar te stellen'.
Zoals vaker winnen de bestuurders en er komt een einde aan een korte bloeiperiode.

Enige citaten uit de beginperiode van het vrouwenvoetbal:
-de bekende sportjournalist Hans Meerum schreef in 1924 in De Revue Der Sporten: "Men kan houden van gerookte paling en men kan houden van chocoladepudding, beide in hun soort voortreffelijk maar in combinatie walgelijk. Zoo is 't ook met damesvoetbal"
-in 1925 schrijft een oud-bestuurder J.P. van Bel in het jaarboek van de NVB:
"dat een vrouw met uitgezakte haarknot, verwaaid polka-kopje, verhit hoofd, opgestroopte mouwen en afgezakte kousen" afzichtelijk was;
- vrouwenvoetbal is 'onesthetisch' (Luit.-kol. P.W. Scharoo, lid van het I.O.C.);
-'on-vrouwelijke gedoe' (KNVB-bestuurder Karel Lotsy);
- en 'in strijd met het teere, zachte en bevallige wezen der vrouw' (Pim Mulier, sportbestuurder en -propagandist in ruste);
deze maakten duidelijk dat de maatschappij voornamelijk op mannen was gericht en dat doet denken hoe de Taliban in de huidige tijd zich ten opzichte van de vrouw gedraagt.
Op 16 april 1954 volgde de oprichting van de Algemene Dames Voetbalbond, waarbij er vanaf 1955 op clubniveau werd gespeeld.
Op 23 september 1956 volgde de eerste interland (officieus) tegen Duitsland die met 2 - 1 werd verloren.
In 1971 werd het vrouwenvoetbal opgenomen in de KNVB.
De huidige topcompetitie, de Eredivisie, startte per ingang van het seizoen 2015 - 2016.
De eerste officiële interland vond plaats op 9 november 1973. Dat werd een 1 - 0 nederlaag tegen de Engelsen.

De bijnaam van het Nederlands vrouwenelftal hebben sedert hun eerste officiële interland in 1973 inmiddels honderden interlands gepeeld en deelgenomen aan een aantal grote toernooien. Sherida Spitse is recordhoudster met 225 caps.
De grootste successen:
EK 2017 Europees kampioen
WK 2019 2e

Tenslotte een tweetal wetenswaardigheden:
1.in het begin speelden de vrouwen 2*30 minuten in plaats van 2*45;
2.er werd ook met een kleinere bal gespeeld.

De meningen hierover zijn divers en staan soms zelfs lijnrecht tegenover elkaar.
De groei is echter aantoonbaar spectaculair evenals de toeschouwersaantallen en de kijkcijfers.
Vrouwensport in het algemeen en het vrouwenvoetbal in het bijzonder hebben achterstand ten opzichte van de mannen maar deze wordt snel ingelopen.
In de afleveringen 2 en 3 komen verschillen en overeenkomsten uitgebreid aan de orde.

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column